വലിയ കെട്ടിടങ്ങള്‍ക്ക് ഇടയിലെ ഇടുങ്ങിയ പാതകളും അതിലൂടെ പോകുന്ന ഇരുചക്രവാഹനങ്ങളും കാല്‍നടയാത്രക്കാരും അലഞ്ഞുതിരിഞ്ഞു നടക്കുന്ന പശുക്കളും. ഉത്തരേന്ത്യയിലെ പല ഇന്ത്യന്‍ പട്ടണങ്ങളോടും സാമ്യമുള്ളതാണ് വടക്കന്‍ സംസ്ഥാനമായ ഉത്തര്‍പ്രദേശിലെ കനൗജ്. എന്നാല്‍ ഒരു കാര്യത്തില്‍ മാത്രം ഇവിടം വ്യത്യസ്തപ്പെട്ടു നില്‍ക്കുന്നുണ്ട്. അത് നഗരത്തിന്റെ പലഭാഗങ്ങളിലുമുള്ള സുഗന്ധമാണ്.
രാജ്യത്തിന്റെ സുഗന്ധ തലസ്ഥാനമാണ് കനൗജ്. നൂറ്റാണ്ടുകളായി ഇവിടെ ബൊട്ടാണിക്കല്‍ ചേരുവകളില്‍ നിന്ന് സുഗന്ധതൈലം നിര്‍മ്മിക്കുന്നു. ഇവിടുത്തെ ഏകദേശം 350 എണ്ണം സുഗന്ധദ്രവ്യ ഉല്‍പ്പാദന കേന്ദ്രങ്ങള്‍ ആഭ്യന്തര, അന്തര്‍ദേശീയ വിപണികളിലേക്ക് സുഗന്ധതൈലങ്ങള്‍ വിതരണം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള സുഗന്ധ ഗൃഹങ്ങളില്‍ കനൗജ് അത്തറുകള്‍ പ്രസിദ്ധമാണ്. സ്ഥലത്തിന്റെ അത്തര്‍ പോലെ തന്നെ സമ്പന്നവും സുഗന്ധമുള്ളതുമായ ചരിത്രവും കനൗജിനുണ്ട്.
ഹര്‍ഷവര്‍ദ്ധന്‍ ചക്രവര്‍ത്തിയുടെ (എഡി590 മുതല്‍ 647 വരെ) ഭരണകാലത്ത് ഉത്തരേന്ത്യയുടെ തലസ്ഥാനമായിരുന്നു കനൗജ്. നഗരത്തിനുള്ളിലേക്ക് കടക്കുമ്പോള്‍ വളരെ ചെറിയ ശതമാനം യാത്രക്കാരെ ഉള്‍ക്കൊണ്ടിരുന്ന നഗരത്തിന്റെ മുഖഛായ മാറാന്‍ പോകുകയാണ്. 1960-കള്‍ മുതല്‍ അന്താരാഷ്ട്ര ബിസിനസ് സന്ദര്‍ശകര്‍ ഇവിടെ വരുന്നുണ്ടെങ്കിലും സഞ്ചാരികള്‍ എത്തുന്നത് കുറവായിരുന്നു. അതേസമയം മിക്ക ഇന്ത്യക്കാര്‍ക്കും ഇവിടുത്തെ സുഗന്ധദ്രവ്യ പാരമ്പര്യത്തെക്കുറിച്ചും അത്ര അറിവില്ല.
400 വര്‍ഷത്തിലേറെയായി കനൗജ് അത്തര്‍ ഉണ്ടാക്കുന്നു-ഫ്രാന്‍സിലെ പ്രോവന്‍സ് മേഖലയിലെ ഗ്രാസെ ഒരു പെര്‍ഫ്യൂം ജഗ്ഗര്‍നോട്ട് ആയി ഉയര്‍ന്നുവരുന്നതിന് രണ്ട് നൂറ്റാണ്ടിലേറെ മുമ്പ് കനൗജില്‍ അത്തര്‍ നിര്‍മ്മാണം ഉണ്ടായിരുന്നതായി ചരിത്രം പറയുന്നു. ആഗ്രയില്‍ നിന്ന് നാല് മണിക്കൂര്‍ യാത്ര ചെയ്താല്‍ കണ്ണൗജിലേയ്ക്ക് എത്താം. ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ ലഖ്നൗവില്‍ നിന്ന് രണ്ട് മണിക്കൂറും. പല ചെറിയ ഇന്ത്യന്‍ നഗരങ്ങളെയും പോലെ കനൗജും ഭൂതകാലത്തിനും വര്‍ത്തമാനത്തിനും ഇടയില്‍ എവിടെയോ വേര്‍പിരിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. കനൗജിന് ചുറ്റും നടക്കുമ്പോള്‍ പലവിധ കാഴ്ചകളാണ്.
അലങ്കരിച്ച കൊത്തുപണികളുള്ള, അലങ്കരിച്ച ഹവേലി മാളികകളും, കോട്ടയുടെ തകര്‍ന്ന അവശിഷ്ടങ്ങളും. ബസാറിലെ കടകളും അവിടുത്തെ തിളങ്ങുന്ന ബഹുവര്‍ണ്ണമുള്ള വളകളും അത്തര്‍ കുപ്പികള്‍ നിരത്തിവെച്ച പഴയ ബസാറിലെ കടകളും കാണാം. തകര്‍ന്നുകിടക്കുന്ന മണല്‍ക്കല്ല് കൊത്തളങ്ങള്‍, ഉള്ളിയുടെ ആകൃതിയില്‍ വരുന്ന താഴികക്കുടങ്ങളുള്ള മിനാരങ്ങള്‍, ശിഖരങ്ങളുള്ള കമാനങ്ങള്‍ എന്നിവ ആറാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഹര്‍ഷവര്‍ദ്ധന സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ആസ്ഥാനമായിരുന്ന പട്ടണത്തിന്റെ ആദ്യകാല പ്രതാപത്തെ ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്നു. പുട്ടറിംഗ് മോട്ടോര്‍സൈക്കിളുകളും ഇടയ്ക്കിടെ തിളങ്ങുന്ന മെഴ്സിഡസ് കാറുകളും കഴിഞ്ഞാല്‍ പേരക്കയും പഴുത്ത വാഴപ്പഴങ്ങളും തടിവണ്ടിയില്‍ വെച്ച് വില്‍ക്കുന്ന പഴക്കച്ചവടക്കാരെയും കാണാം.
പ്രധാന മാര്‍ക്കറ്റായ ബാരാ ബസാര്‍, കനൗജ് എന്നിവയുടെ ഇടുങ്ങിയ പാതകള്‍ മധ്യകാലഘട്ടത്തിലേക്ക് മടങ്ങുന്നു. കടകളില്‍ അത്തറും റുഹും നിറഞ്ഞ പല ആകൃതിയിലുള്ള ഗ്ലാസ് കുപ്പികള്‍ കൊണ്ട് തിങ്ങിനിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. അതേസമയം തൊഴിലവസരങ്ങള്‍ തേടി ഇന്ത്യക്ക് പുറത്തേക്ക് പോകുന്ന യുവതലമുറകള്‍ കനൗജിന്റെ സുഗന്ധദ്രവ്യങ്ങള്‍ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളിലൊന്നാണ്. പാരമ്പര്യമായി കനൗജിന്റെ സുഗന്ധത്തെ നില നിര്‍ത്താന്‍ തയ്യാറാകുന്ന യുവതലമുറകള്‍ കുറഞ്ഞുകുറഞ്ഞു വരികയാണെന്നതാണ് ഇവിടുത്തെ ഈ മേഖലയില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നവരുടെ ആവലാതി.
