നാല് ദ്വീപ് സംസ്ഥാനങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ വിഭജിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള 2000 വിചിത്രമായ ദ്വീപുകളാണ് മൈക്രോനേഷ്യ എന്ന രാജ്യത്തിന്റെ പ്രത്യേകത. അതിലൊന്നാണ് യാപ്പ്. പേര് സൂചിപ്പിക്കുന്നത് പോലെ വിചിത്രമാണ് ദ്വീപിലെ കാര്യങ്ങള്‍. എന്നാല്‍ യാപ്പിനെ പ്രശസ്തമാക്കുന്നത് അതിന്റെ ഹവായ്-എസ്‌ക്യൂ സൗന്ദര്യത്തിനപ്പുറം സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ‘കല്ലുപണമാണ്’.
വ്യാപാരത്തിനും വിനിമയത്തിനുമുള്ള ഉപാധിയായി ഇവിടെ കല്ല് ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഇവിടെ പണം എന്നത് ‘റായ് സ്റ്റോണ്‍സ്’ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഭീമാകാരമായ ചുണ്ണാ മ്പുകല്ല് ഡിസ്‌കുകളാണ്. ചിലത് കഷ്ടിച്ച് ഉയര്‍ത്താന്‍ കഴിയുന്നത്ര ചെറുതാണ്. മറ്റുള്ളവ ചലിപ്പിക്കാന്‍ പോലും കഴിയാത്തത്ര വലുതാണ്. ഈ പാറകള്‍ അനങ്ങുന്നില്ല.
വാക്കാലുള്ള കരാറുകളിലൂടെയാണ് ഉടമസ്ഥാവകാശം മാറുന്നത്. അതായത് ഒരു ഗ്രാമത്തിന്റെ നടുവില്‍ ഇരിക്കുന്ന ഒരു കൂറ്റന്‍ കല്ല് കാലക്രമേണ ഒന്നിലധികം ആളുക ളുടെ അവകാശമാണ്. ഓരോ ഗ്രാമത്തിനും ഒരു ‘കല്ല് മണി ബാങ്ക്’ ഉണ്ട്, അവിടെ വളരെ വലിയ റായ് കല്ലുകള്‍ നിലത്ത് സൂക്ഷിക്കുന്നു. കല്ല് വലുതാവുന്നത് അനുസരിച്ച് അതി ന്റെ മൂല്യം കൂടും. ഒരു കല്ല് സമുദ്രത്തിന്റെ അടിത്തട്ടിലേക്ക് വീണാലും, അത് എവി ടെ യാണെന്ന് എല്ലാവര്‍ക്കും അറിയാവുന്നിടത്തോളം, അതിന് ഇപ്പോഴും മൂല്യമുണ്ട്.
കഥ നൂറ്റാണ്ടുകള്‍ പിന്നിലേക്ക് പോകുന്നു. യാപ്പീസ് നാവികര്‍ പലാവുവിലേക്ക് ചുണ്ണാമ്പുകല്ല് ഖനനം ചെയ്യുന്നതിനായി 250 മൈല്‍ യാത്ര ചെയ്തു. ഈ കല്ലുകള്‍ അപകട കര മായ വെള്ളത്തിലൂടെ തോണിയില്‍ കൊണ്ടുപോയി. യാത്ര വളരെ അപകടകര മായതിനാല്‍, ഈ കല്ലുകള്‍ സമ്പത്തിന്റെയും പദവിയുടെയും പ്രതീകങ്ങളായി മാറി.
യാപ്പീസ് ആളുകള്‍ ഇപ്പോള്‍ ദൈനംദിന ഇടപാടുകള്‍ക്കായി യുഎസ് ഡോളര്‍ ഉപയോഗിക്കുമ്പോള്‍, റായ് കല്ലുകള്‍ക്ക് ഇപ്പോഴും സാംസ്‌കാരികവും ആചാരപര വുമായ മൂല്യമുണ്ട്. സ്ത്രീധനം, ഭൂമി ഇടപാടുകള്‍, പ്രധാനപ്പെട്ട കമ്മ്യൂണിറ്റി ഉടമ്പടികള്‍ എന്നിവയ്ക്കായി അവര്‍ പലപ്പോഴും കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെടുന്നു. യാപ്പില്‍, കല്ലുകള്‍ വിശ്വാസത്തെക്കുറിച്ചാണ്, അത് പ്രധാനമായും കറന്‍സികള്‍ക്ക് പിന്നിലെ ആശയ മാണ്. നാട്ടുകാരുടെ വിശ്വാസം അതിന് മൂല്യം നല്‍കുന്നതിനാല്‍ അതിന് മൂല്യമുണ്ട്.
