‘ക്ളോക്ക് വൈസ് ‘ അഥവാ ‘ഘടികാരദിശ’ എന്നത് ഇടതു നിന്നും വലത്തോട്ട് തിരിഞ്ഞുള്ള എല്ലാ കറക്കങ്ങളെക്കുറിച്ചും പൊതുവേ പറയുന്ന വിശേഷണമാണ്. ക്ലോക്കിലെ സെക്കന്റ്, മിനിറ്റുകള്‍, മണിക്കൂര്‍ സൂചികള്‍ എപ്പോഴും ഇടതുനിന്നും വലത്തോട്ട് ചലിക്കുന്നത് എന്തുകൊണ്ടാണെന്ന് ചിന്തിച്ചിട്ടുണ്ടോ? ക്ലോക്കുകള്‍ ഒരു ദിശയില്‍ മാത്രം സമയം കാണിക്കുന്നത് ആരുടെ നിര്‍ദേശം അനുസരിച്ചാണെന്നുമുള്ള ചോദ്യത്തിന് വളരെയധികം പഴക്കമുണ്ട്. നമ്മള്‍ എല്ലാ ദിവസവും കാണുന്ന ചലനത്തിന് പിന്നില്‍ ഒരു ചരിത്രം തന്നെയുണ്ട്.
ഉത്തരാര്‍ദ്ധഗോളത്തിലെ സമയസൂചനയുടെ ചരിത്രപരമായ പരാമര്‍ശമായ ഘടികാരദിശ ചലനം സമയം അളക്കാന്‍ ഉപയോഗിച്ച ആദ്യത്തെ ഉപകരണങ്ങളില്‍ ഒന്നായി കണക്കാക്കുന്ന സണ്‍ ഡയലുകള്‍ മുതലുള്ളതാണെന്നാണ് കണക്കാക്കുന്നു. അക്കങ്ങള്‍ രേഖപ്പെടുത്തിയ ഒരു പ്രതലത്തില്‍ ചലിക്കുന്ന നിഴലിനൊപ്പം സഞ്ചരിക്കുന്ന സൂചകവു ചേര്‍ന്നാണ് സണ്‍ഡയലുകള്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നത്. വടക്കന്‍ അര്‍ദ്ധഗോളത്തില്‍, സൂര്യന്‍ ആകാശത്ത് കിഴക്ക് നിന്ന് പടിഞ്ഞാറോട്ട് നീങ്ങുമ്പോള്‍, ഒരു സണ്‍ഡയലിലെ നിഴല്‍ ഇടത്തുനിന്ന് വലത്തോട്ട് വൃത്താകൃതിയിലുള്ള പാതയില്‍ നീങ്ങുന്നു.
നിഴലുകളുടെ ഈ സ്വാഭാവിക ചലനം മെക്കാനിക്കല്‍ ക്ലോക്കുകള്‍ കണ്ടുപിടിക്കുന്നതിനും നമ്മള്‍ ഇപ്പോള്‍ ‘ഘടികാരദിശ’ ചലനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം സ്ഥാപിക്കുന്നതിനും വളരെ മുമ്പുതന്നെ അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. 14-ആം നൂറ്റാണ്ടില്‍ യൂറോപ്പില്‍ യന്ത്രഘടികാരങ്ങള്‍ വികസിച്ചപ്പോള്‍ ശാസ്ത്രജ്ഞര്‍ സ്വാഭാവികമായും സണ്‍ഡയല്‍ ഷാഡോകളുടെ പരിചിതമായ ചലനത്തെ അനുകരിക്കാന്‍ സ്വാഭാവികമായും നിര്‍ബ്ബന്ധിതരായി.
ഈ ഡിസൈന്‍ തിരഞ്ഞെടുക്കല്‍ ഏകപക്ഷീയമായിരുന്നില്ല, മറിച്ച് സൗരചലനത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള നൂറ്റാണ്ടുകളുടെ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ പ്രതിഫലനമായിരുന്നു. സണ്‍ഡയല്‍ ഷാഡോകള്‍ എതിര്‍ദിശയില്‍ (വലത്തുനിന്ന് ഇടത്തോട്ട്) നീങ്ങുന്ന തെക്കന്‍ അര്‍ദ്ധഗോളത്തില്‍ വെച്ചായിരുന്നു മെക്കാനിക്കല്‍ ക്ലോക്കുകള്‍ കണ്ടുപിടിച്ചിരുന്നെങ്കില്‍, ‘ഘടികാരദിശയില്‍’ ഒരുപക്ഷേ വ്യത്യസ്തമായേക്കാമായിരുന്നെന്ന് ശാസ്ത്രജ്ഞര്‍ വിലയിരുത്തുന്നു. അതേസമയം തന്നെ എതിര്‍ ഘടികാരദിശയില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഘടികാരങ്ങളും ചില സംസ്‌ക്കാരങ്ങള്‍ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും മെക്കാനിക്കല്‍ ക്ലോക്കുകള്‍ യൂറോപ്പിലുടനീളവും പിന്നീട് ലോകമെമ്പാടും വ്യാപകമായതോടെ ഈ ദിശാസൂചന കൂടുതല്‍ ദൃഢമായി.
